Książka Zbigniewa Jerzego Przerembskiego Dudy. Metamorfozy instrumentu w odrodzonej Polsce — od tradycji do folkloryzmu jest poświęcona instrumentowi muzycznemu, którego znaczenie w kulturze polskiej (ale i europejskiej) trudno przecenić. W Europie grano już na nim bowiem co najmniej 2000 lat temu. W czasach staropolskich był głównym składnikiem niepisanego, a więc poznawanego w bezpośrednim przekazie międzypokoleniowym, nurtu kultury muzycznej. Najdawniejszych dziejów tego instrumentu dotyczyły wcześniej wydane tomy: Dudy. Dzieje instrumentu w kulturze staropolskiej, Warszawa 2006 (okres między średniowieczem a schyłkiem I Rzeczypospolitej) oraz Dudy. Instrument mało znany polskim ludoznawcom, Warszawa 2007 (czas od końca XVIII wieku po pierwszą wojnę światową). W tomie Dudy. Metamorfozy instrumentu w odrodzonej Polsce… ukazane zostały dudy i grający na nich muzycy w okresie od dwudziestolecia międzywojennego do początków XXI stulecia, uwzględniając zakres terytorialny państwa przed i po drugiej wojnie światowej. W tym czasie tradycyjna praktyka dudziarska stopniowo się zmniejszała, ograniczała zakres kulturowy, społeczny i terytorialny. Po pierwszej wojnie światowej, podobnie jak w XIX wieku, dudziarze byli aktywni już prawie wyłącznie w obrębie kultury ludowej. Z innych środowisk, w których niekiedy jeszcze działali, trzeba wymienić przede wszystkim wojsko, czasem też dwory, kościoły czy przestrzeń miejską. Już w ostatnich dekadach XX stulecia muzyka dudziarska stawała się w coraz większym stopniu elitarnym rodzajem twórczości. Grali ją, a także słuchali jej przede wszystkim miłośnicy tradycyjnej muzyki i kultury, niezależnie od regionu, z którego pochodzili i w którym mieszkali. Trzeba podkreślić, że sztuka dudziarska pielęgnowana jest zwłaszcza tam, gdzie była popularyzowana i gdzie stworzono warunki do kształcenia jej adeptów.

Wprowadzenie
Rozdział I. Nazewnictwo

• Instrument
• Dudy
• Gajdy
• Kozioł
• Koza
• Siesieńki
• Części dud
• Piszczałka melodyczna
• Piszczałka burdonowa
• Stroiki
• Części łączące
• Zbiornik powietrza
• Ustnik
• Mieszek
• Grający na dudach
• Granie na dudach i określenia wykonawcze
• Przeniesienia nazw
• Terminologia instrumentologiczna

Rozdział II. Zasięgi praktyki dudziarskiej

• Rozprzestrzenienie geograficzne
• Wielkopolska i Ziemia Lubuska
• Pomorze
• Śląsk
• Regiony karpackie
• Beskid Śląski
• Beskid Żywiecki
• Babiogórskie
• Orawa
• Podhale
• Huculszczyzna
• Inne kraje i regiony
• Łużyce
• Czechy, Morawy, Śląsk Czeski
• Słowacja
• Węgry
• Ukraina
• Białoruś
• Litwa
• Kraje południowosłowiańskie
• Rumunia

Rozdział III. Sytuacje wykonawcze

• Relikty tradycji
• Dla „swoich”
• W cyklu życia
• Chrzciny
• Wesele
• Pogrzeb
• W cyklu kalendarza
• Gody, Boże Narodzenie
• Zapusty
• Obrzędy i zwyczaje wiosenne, Wielkanoc
• Sobótka, Zielone Świątki
• Żniwa, dożynki
• Wielkopolska
• Regiony karpackie
• Winobranie
• „Katarzynki”
• Tradycyjne wiejskie zabawy
• Dla „obcych”
• W kręgach dworskich
• W wojsku
• W kościele
• W mieście
• Na pastwisku
• Wędrowne zarobkowanie
• W rzeczywistości nadprzyrodzonej
• W nurcie folklorystycznym
• Zespoły folklorystyczne
• Uświetnianie uroczystości
• Festiwale i konkursy
• Restauracje regionalne i pensjonaty
• Środki masowego przekazu
• Radio

Rozdział IV. Dudziarze

• Edukacja
• Podręcznik
• Sylwetki dudziarzy
• Wielkopolska
• Ostrowskie
• Krotoszyńskie
• Jarocińskie
• Gostyńskie
• Rawickie
• Leszczyńskie
• Kościańskie
• Grodziskie
• Poznańskie
• Szamotulskie
• Nowotomyskie
• Wolsztyńskie
• Ziemia Lubuska
• Zielonogórskie
• Świebodzińskie
• Międzyrzeckie
• Beskid Śląski
• Beskid Żywiecki
• Inne regiony beskidzkie
• Podhale
• „Obcy” dudziarze
• Pozycja społeczna
• Zarobki
• W literaturze
• W sztukach plastycznych
• W fotografii
• Kultywowanie pamięci

Rozdział V. Dudy

• Zbiory instrumentów dudowych
• Wytwórcy dud
• Budowa dud
• Elementy dud
• Materiały
• Piszczałki
• Stroiki
• Łączniki
• Zbiornik powietrza
• Ustnik
• Mieszek
• Zdobienia
• Sposób wykonania
• Piszczałki
• Rozmiary
• Otwory palcowe
• Stroiki
• Łączniki
• Zbiornik powietrza
• Ustnik
• Mieszek
• Zdobienia
• Gra na dudach
• Przygotowanie do gry
• Uszczelnianie połączeń
• Strojenie
• Pozycja podczas gry
• Sposób trzymania instrumentu
• Palcowanie
• Sposób gry
• Wykorzystanie piszczałek
• Konserwacja i przechowywanie dud
• Właściwości muzyczne dud
• Brzmienie
• Skala
• Hierarchizacja skali
• Strój
• Rodzaje dud
• Próba klasyfikacji
• Dudy jednogłosowe
• Dudy dwugłosowe
• Dudy trzygłosowe
• Dudy czterogłosowe
• Próba typologii
• Typ zachodniosłowiański
• Siesieńki
• Dudy
• Kozioł
• Typ południowosłowiański
• Innowacje
• Hybrydy
• „Obce” dudy
• Cena dud
• Dudy w prezencie
• W tradycyjnych zespołach muzycznych — składy kapel dudziarskich
• Dudy solo
• Jednorodne zespoły dudowe
• Kapele „instytucjonalne”
• Orkiestry

Rozdział VI. Muzyka dudowa

• Dokumentacja gry
• Zapisy nutowe
• Nagrania fonograficzne
• Rejestracja filmowa i audiowizualna
• Repertuar
• Melodie pieśniowe
• Formy instrumentalne
• Styl wykonawczy
• Wariantywność
• Maniery wykonawcze
• Staccato
• Pauzy
• Powtarzanie dźwięków
• Ozdobniki
• Wibracja
• Tremolo, tryl
• Międzydźwięki
• Dudy w kapeli (rodzaje współgry)
• Dudziarze i śpiew
• Wpływ dud na melodykę pieśni
• Specyfika praktyki instrumentalno-tanecznej
• Naśladowanie brzmienia dud
• Dudy w muzyce nietradycyjnej
• Odbiór muzyki dudowej
• Pozamuzyczne funkcje gry i repertuaru
• Dudy i dudziarze w porzekadłach ludowych

Zakończenie
Bibliografia
Summary
Przykłady muzyczne
Ilustracje
Zawartośc płyty DVD
Indeks